Gingivitis bij katten: oorzaken, tekenen en behandeling

Gingivitis is de meest voorkomende orale ziekte bij katten en het komt bij katten net zo veel voor als bij honden en mensen. Bij katten kan gingivitis echter meer behelzen dan het opzwellen en bloeden van het tandvlees dat je in je eigen mond kan ervaren. In sommige gevallen kan het zelfs levensbedreigend zijn.

Omdat het zo veel voorkomt — en tegelijkertijd mogelijk complex en ernstig is — is het belangrijk voor baasjes om de oorzaken en tekenen van gingivitis te begrijpen, plus de basis van behandeling en preventie.

Wat is gingivitis?

Gingivitis is een ontsteking van het tandvlees. Het komt met name voor bij oudere katten, wanneer tandplak zich opbouwt en het tandvlees daarop reageert met zwellingen, roodheid, bloedingen en gevoeligheid. Tandplak is een verzameling van bacteriën gecombineerd met substanties die de mix veranderen in een concretie die zich hecht aan de handen. Tandplak leidt tot zwellingen van het tandvlees en het parodontale ligament — de structuur die de tanden vasthecht aan het onderliggende bot.

Als alleen het tandvlees erop reageert, is het resultaat gingivitis, wat letterlijk ontsteking van het tandvlees betekent. Als de ziekte vordert en ook het parodontale ligament op de tandplak reageert door op te zwellen en af te breken, wordt de aandoening parodontitis genoemd. De termen gingivitis en parodontitis worden vaak ten onrechte door elkaar gebruikt, dus het is belangrijk ze van elkaar te onderscheiden.

Oorzaken van gingivitis bij katten

Bij de meeste kasten is gingivitis het resultaat van een geleidelijke opbouw van tandplak, een proces dat zich voordoet wanneer katten ouder worden, als ze thuis niet de juiste tandverzorging krijgen. Er is een enorme variatie in hoezeer het tandvlees van katten reageert op tandplak. Sommige katten hebben grote hoeveelheden tandplak met slechts een minimum aan gingivitis, terwijl het tandvlees van andere katten een ernstigere reactie vertoont.

Het unieke niveau van gingivitis en parodontitis van een kat kan worden beïnvloed door genetische aanleg en hangt ook af van hoeveel tandverzorging ze thuis krijgt. Gingivitis kan bij katten echter ook door bepaalde andere aandoeningen worden beïnvloed, zoals:

• Infectieziekten: Het feliene leukemievirus en het feliene immunodeficiëntievirus zijn de meest voorkomende infectieziekten die kunnen leiden tot gingivitis.
• Tandresorptie: Dit fenomeen heette vroeger Feline Odontoclastic Resorptive Lesions (FORL). Het is een veelvoorkomende conditie bij katten, waarbij het lichaam de tanden vanaf de wortels begint te resorberen. Het is erg pijnlijk en wordt gediagnosticeerd door middel van röntgenfoto's van de tanden en het tandvlees. De enige behandeling is het trekken van de aangetaste tanden; in sommige gevallen betekent dit alle tanden. Hoewel dit extreem klinkt, voelen katten zich naderhand prima en — heel belangrijk — hebben ze geen pijn meer. Tijdens tandresorptie komt gingivitis vaak voor.
• Gingivitis bij jonge katten: Katten bij wie de tanden doorkomen ervaren vaak milde gingivitis, maar ernstige gingivitis kan ook voorkomen nadat de volwassen tanden verschenen zijn.
• Gebroken tanden: Trauma kan gingivitis veroorzaken.
• Beetanomalie: Scheve tanden, veel voorkomend bij katten met een plat gezicht (brachycefalie), en andere orthodontische afwijkingen kunnen leiden tot gingivitis.
• Eosinofiel granuloomcomplex: Deze ontstekingsziekte kan soms de lippen, het tandvlees, de tong en daardoor ook de nabije tanden aantasten.
• Gingivale hyperplasie: Hoewel dit minder voorkomt bij katten dan bij honden, kan overgroeiend tandvlees bij beide soorten leiden tot gingivitis.
• Gingivostomatitis: Deze ziekte is het resultaat van een extreme overreactie van het tandvlees en het orale weefsel eromheen op tandweefsel en -plak, met als resultaat een slopende pijn. Katten met deze aandoening kunnen soms niet meer eten of drinken. Soms zijn de pijn en de ontsteking zo ernstig dat het trekken van alle tanden de enige oplossing is. Dit klinkt drastisch, maar de meeste katten voelen zich naderhand prima en hebben een sterk verbeterde kwaliteit van leven.

Tekenen van gingivitis bij katten

Zoals gezegd zijn de belangrijkste tekenen van gingivitis bij katten roodheid en bloeden van de tandvleesrand. Katten met een ernstigere vorm van gingivitis zullen pijn in hun bek hebben. Je kan zien dat je kat pijn heeft als ze de volgende tekenen vertoont:

• Kwijlen
• Niet willen eten en/of drinken
• Voor haar voer- of waterbak zitten
• Knoeien bij het eten of met één kant van de bek eten
• Huilen of jammeren bij het eten
• Afvallen
• Stoppen zichzelf te verzorgen of haar vacht onverzorgd laten

Katten zijn er erg goed in om pijn te verbergen en zelfs als ze ernstige pijn en ongemak hebben, is dat soms niet duidelijk voor het baasje. Aan de andere kant hebben sommige katten net als mensen een lage pijngrens en vertonen ze juist het tegenovergestelde gedrag! !. Als je je kat twee keer per jaar bij de dierenarts laat controleren, kan je er zeker van zijn dat de bek en tanden van je kat goed onderzocht worden.

Gingivitis bij katten behandelen

Het aanpakken van tandplak en tandsteen is het hoofddoel van de behandeling van gingivitis. Een routinematige tandreiniging onder algehele verdoving is meestal genoeg hiervoor. Voor ernstigere gevallen kunnen dierenartsen één of meer van de volgende behandelingen aanraden:

• Antibioticabehandeling
• Ontstekingsremmende medicijnen, zoals corticosteroïden en andere immuunmodulerende middelen
• Trekken van tand(en), inclusief het trekken van alle tanden bij katten met ernstige gingivostomatitis
• Gingivectomie (verwijdering van een gedeelte van het tandvlees)

Gingivitis bij katten voorkomen

Het beperken van tandplak is verreweg de meest effectieve manier om gingivitis te voorkomen bij de meeste katten. Dagelijks tandenpoetsen is de beste methode. Wateradditieven, chloorhexidinespoelingen en snoepjes tegen tandplak zijn minder belangrijk, maar kunnen enig effect hebben.

In tegenstelling tot wat veel mensen denken, heeft onderzoek nog niet aangetoond dat gingivitis eenvoudigweg voorkomen kan worden door een kat droogvoer te geven. Het is echter bewezen dat speciaal voor de tanden samengestelde soorten kattenvoer effectief kunnen zijn om de opbouw van tandplak te verminderen en gingivitis te reduceren. Vraag de dierenarts naar voer dat is goedgekeurd door het VOHC (Veterinary Oral Health Council). Dit zijn soorten voer waarvan bewezen is dat ze tandsteen en tandplak bij katten reduceren. Zoals gezegd is tandenpoetsen de beste manier om de tanden gezond te houden, maar wij mensen zijn er niet zo goed in om dingen op de lange termijn vol te houden. Daarom vinden veel mensen deze speciale soorten voer handiger en effectiever.

Denk eraan dat je niet moet beginnen met tandenpoetsen en speciaal voer voor het gebit zonder de toestemming van de dierenarts. Als je kat al last heeft van beginnende tandvleesproblemen, dan kunnen deze dingen de pijn en de ontsteking erger maken. Zorg ervoor dat de dierenarts het gebit van je kat gezond verklaart voordat je met deze preventieve maatregelen begint. Denk er ook aan dat hoe jonger je kat is wanneer je met poetsen begint, hoe gemakkelijker het zal gaan en hoe meer succes het zal hebben. De combinatie van een tandverzorgingsroutine, regelmatige bezoekjes aan de dierenarts en dagelijks tandenpoetsen is in de meeste gevallen een goede oplossing voor gingivitis.