Angstige katten: de tekenen van stress bij katten

Je grinnikt misschien wel eens als je kat ergens van schrikt en van angst opspringt. Een angstige, zenuwachtige kat is echter geen grapje. Angst kan een serieus probleem zijn dat ten koste gaat van het welzijn van je kat. Als je denkt dat je kat gestrest is, lees dan verder en kom erachter wat er aan de hand is en wat je kan doen om haar te helpen.

Angst bij katten uitgelegd

Katten ervaren stress als ze een bedreiging waarnemen – reëel of denkbeeldig – en reageren op deze bedreiging met typische angstreacties. In andere woorden: een kat kan gestrest en bang lijken terwijl daar geen duidelijke reden voor is. Dit betekent echter niet dat er geen reden voor is. Het betekent gewoon dat er wat tijd en onderzoek voor nodig is om achter de oorzaak te komen.

Mogelijke oorzaken van angst zijn: pijn of ziekte, psychologische stress ten gevolge van andere katten in het huishouden, een traumatische ervaring, geen goede socialisatie, een geschiedenis van misbruik of verwaarlozing of een verslechtering van de zintuigen en het geheugen ten gevolge van een ouder wordend brein. Gewrichtspijn bij oudere katten kan ook een oorzaak zijn van angstig gedrag, zoals zich verstoppen of de kattenbak niet meer gebruiken. Andere mogelijke oorzaken van angst bij katten zijn nieuwe of verplaatste meubels, een nieuw huisdier of een nieuwe baby in huis of zelfs een verhuizing.

Hoe kan je zien of je kat angstig is?

Tekenen van stress bij katten

Een angstige kat is niet zo moeilijk te herkennen. Hier volgen de meest voorkomende tekenen en symptomen van angst en stress bij katten:

• Zich terugtrekken en zich verstoppen
• Minder actief zijn
• Proberen te ontsnappen
• Verlies van eetlust/te veel eten
• Destructief of agressief gedrag
• Diarree
• Territorium markeren met urine of niet naar de kattenbak gaan
• Haarverlies, wonden en laesies ten gevolge van te veel verzorgen

Andere tekenen zijn gewichtsverlies, overmatige vocalisatie, lusteloosheid en rusteloosheid. Katten zijn over het algemeen solitaire wezens en brengen graag tijd alleen door. Sommige katten zijn echter erg gehecht aan hun familie en kunnen onrustig worden als ze van hun baasje gescheiden zijn. Als je kat zich prima voelt wanneer jij er bent, maar angstig gedrag begint te vertonen wanneer je aanstalten maakt om te vertrekken, bijvoorbeeld als je je sleutels pakt of de gordijnen dicht maakt, dan heb je hulp nodig van een gekwalificeerde gedragsdeskundige.

Je gestreste kat helpen

Het eerste wat je moet weten om je angstige kat te helpen is dat je haar nooit moet straffen of uitschelden als je angstig gedrag vertoont. Dit zal alleen maar de negatieve associaties en de angst vergroten en de situatie verslechteren in plaats van verbeteren. Het zal ook de band tussen jou en je kat schaden. Het doel moet zijn dat ze zich veilig en ontspannen voelt in haar leefomgeving.

Zodra je angstig gedrag bij je kat hebt geïdentificeerd, is de eerste stap om een afspraak te maken bij de dierenarts om eventuele onderliggende gezondheidsproblemen te diagnosticeren of uit te sluiten. Pijn en ongemak kunnen namelijk stress bij je kat veroorzaken. Aangezien katten de neiging hebben hun pijn te verbergen, is het vaak niet duidelijk dat ze ergens last van hebben. Een grondig onderzoek is daarom nodig, inclusief diagnostische procedures zoals bloedproeven of röntgenfoto's. Als blijkt dat je kat pijn heeft of een medische aandoening, dan is een behandeling van het probleem alles wat er nodig is om de angst aan te pakken, zodat ze weer helemaal zichzelf kan zijn.

Als de dierenarts aan de andere kant uitsluit dat er iets fysieks aan de hand is, kan dat betekenen dat het probleem psychologisch is. Als dit het geval is, kan de dierenarts je adviseren over de behandeling.

De dierenarts kan een gecertificeerde gedragsdeskundige aanraden als je kat medicatie tegen angst nodig heeft of een trainer die jou en je kat kan helpen met het aanpassen van de leefomgeving of gedragsmodificatie. Bij gedragsmodificatie worden de triggers van angst in het leven van je kat geïdentificeerd en worden er nieuwe, positieve emotionele associaties gecreëerd via desensibilisering en tegenconditionering. Bij het aanpassen van de leefomgeving wordt de leefomgeving zo veranderd dat er geen gedragsproblemen ontstaan, bijvoorbeeld door triggers van angst te verwijderen. Als je kat bijvoorbeeld angstig is als ze de transportmand in moet, kan je haar belonen met haar favoriete speeltje of een traktatie wanneer ze ervoor kiest om zich in of bij de transportmand op te houden. Na verloop van tijd zal ze de transportmand met deze positieve beloningen gaan associëren en zal ze niet langer angstig zijn als ze erin moet. Het doel van deze training en conditionering is om je kat te leren dat ze veilig is en dat zich kan ontspannen. Dit soort gedragsaanpassing doe je altijd onder deskundig toezicht. Als ze verkeerd worden gedaan, loop je het risico dat de angst sterker wordt, hetgeen de situatie er nog slechter op maakt.

Huishoudens met meerdere katten: een veelvoorkomende oorzaak van stress en angst

Huishoudens met meerdere katten moeten hier genoemd worden, aangezien samenleven met andere katten, in huis of in de buurt, een belangrijke oorzaak is van stress en ziekte bij katten. Zoals eerder vermeld zijn katten van nature solitaire dieren; in het algemeen zien ze andere katten als een bedreiging voor hun kostbare bezittingen. Het is waarschijnlijk het beste om slechts één kat te hebben om stress en angst te voorkomen. Als je meerdere katten in huis hebt en één of meer katten vertonen tekenen van stress, kan je de volgende dingen proberen om conflicten te voorkomen:

• Plaats meerder voer- en waterbakken rondom in huis, op rustige plekken. Het is het beste om één voer- en waterbak meer te hebben dan het aantal katten in huis.
• Meerdere kattenbakken – opnieuw, één meer dan het aantal katten. Deze zet je uit de buurt van het voer en het water, op afgezonderde plekjes.
• Gebruik strategisch geplaatste planken en meubels in de gangen om je katten de ruimte te geven elkaar op verschillende niveaus te passeren.
• Plaats indien mogelijk meer dan één kattenluikje, zodat dominante katten de toegang naar buiten niet kunnen versperren voor meer timide katten.
• Zorg ervoor dat er genoeg hoge verstopplekjes en bedden zijn, zodat alle katten zich kunnen afzonderen wanneer ze dat willen.
• Overweeg een kat uit huis te plaatsen. Helaas kunnen sommige katten er niet goed tegen om samen te leven met andere katten. Voor deze katten kan een nieuw thuis, waar ze zich veilig en ontspannen kunnen voelen, de beste optie zijn.
• Voeding. Er zijn bepaalde soorten therapeutisch voer met natuurlijke toevoegingsmiddelen die kunnen helpen om stress bij katten te verlichten.
• Verschaf veilige toegang naar buiten. Binnen leven is een belangrijke oorzaak van stress voor veel katten, zelfs als ze alleen leven.

Indien niet behandeld

Onbehandelde angst wordt niet vanzelf beter en zal waarschijnlijk na verloop van tijd verslechteren, waarbij ongewenst gedrag steeds erger wordt. Net als bij mensen kan chronische stress bij katten voor allerlei fysieke problemen zorgen. Als de stress voortduurt, kan dit het immuunsysteem aantasten en je kat vatbaarder maken voor ziektes. Dit zorgt dan weer voor meer stress, wat weer leidt tot extra gedragsproblemen. Het is niet alleen in het belang van je kat om angst zo snel mogelijk aan te pakken, maar het is ook in jouw belang om de rust thuis snel te laten terugkeren.

Als je denkt dat je kast last heeft van angst, houd dan de moed erin. Met liefde, geduld en de hulp van gekwalificeerde professionals kan je je kat helpen om een gezonder en gelukkiger leven te leiden.

Gecontroleerd door Dr. Hein Meyer, DVM, PhD, Dipl-ECVIM-CA en Dr. Aileen Pypers, BSc, BVSc, PGDip.