Kristallen in honden- en kattenurine: dit is belangrijk

Het is niet ongewoon dat er zich kleine kristallen vormen in de urine van sommige katten en honden. Deze zijn zo klein dat je een microscoop nodig hebt om ze te zien, maar ze kunnen toch problemen veroorzaken. Het is afhankelijk van de oorzaak van de kristallen of je je al dan niet zorgen hoeft te maken. Soms is het een eenvoudige infectie die gemakkelijk te behandelen is, maar kristallen kunnen ook een teken zijn van een ziekte elders in het lichaam of van omgevingsproblemen, zoals katten die gestrest zijn over hun leefsituatie.

Waarom vormen er zich kristallen in de urine?

Een van de belangrijkste taken van de nieren is het filteren van het bloed om bepaalde mineralen zoals natrium, fosfor en calcium op een veilig en gezond niveau te houden. Dit betekent dat het normaal is dat er mineralen in de urine zitten. Deze worden bij elke plas uitgespoeld. Er vormen zich kristallen als er iets verandert dat dit zorgvuldige evenwicht verstoort. Het kan zijn dat er te veel van een bepaald mineraal binnenkomt of dat de urine te geconcentreerd wordt. Stel je een kopje thee voor. Je voegt een theelepel suiker toe en begint te roeren. De suiker lost op en is niet meer zichtbaar. Blijf steeds meer toevoegen en uiteindelijk is er niet genoeg thee om alle suiker vast te houden; de suiker wordt zichtbaar als kristallen. Je hebt of meer thee of minder suiker nodig om het probleem op te lossen.

Zijn urinekristallen een probleem?

Bij sommige huisdieren kunnen een paar microscopische kristallen heel normaal zijn en nooit een probleem vormen, maar soms moet je je wel degelijk zorgen maken over de aanwezigheid van kristallen. In sommige gevallen zijn ze een teken een lever- of nierziekte, blaasontsteking, vergiftiging, stress of erfelijke problemen bij rassen zoals Dalmatiërs en Bulldogs.

Hoewel kristallen microscopisch klein zijn, zijn er bepaalde tekenen die je erop kunnen attenderen dat ze aanwezig zijn. Dit zijn meestal tekenen van blaasontsteking, die je misschien zelf ook hebt meegemaakt. In dat geval weet je hoe onaangenaam het is. Tekenen kunnen zijn:

• Bloed in de urine
• Vaker dan normaal proberen te plassen, maar niet veel urine plassen
• Janken of geluid maken tijdens het plassen
• Urineren op ongewone plaatsen of verlies van zindelijkheid
• Ze moeten zich inspannen om te plassen

Soms kunnen kristallen samenklonteren en stenen vormen, die schade en ontstekingen kunnen veroorzaken. Vooral bij mannelijke dieren, die een smallere urinebuis hebben, kunnen ze de urinestroom helemaal blokkeren. Dit is een medisch spoedgeval. Verstoppingen komen het meest voor bij katers, omdat de urinebuis zo smal is dat hij gemakkelijk verstopt raakt met kristallen, kleine steentjes of zelfs alleen ontstekingscellen die als een plug werken. Als een dier langer dan een paar uur verstopt blijft, kan nierfalen optreden of de blaas scheuren. Beide condities kunnen fataal zijn. Als je huisdier tekenen van blaasontsteking vertoont, moet hij naar de dierenarts. Als hij echter helemaal niet kan plassen, moet je onmiddellijk een spoedafspraak maken.

Niet alle kristallen zijn hetzelfde.

Er zijn verschillende soorten kristallen die zich in de urine kunnen vormen. Deze worden veroorzaakt door verschillende ziekten en processen. Laten we ze eens bekijken, te beginnen met de meest voorkomende.

• Struviet Deze kristallen worden ook wel magnesiumammoniumfosfaat genoemd, omdat dit het mineraal is waaruit ze gevormd worden. De oorzaak ervan is meestal heel anders bij honden dan bij katten. Bij honden zijn ze vrijwel altijd het gevolg van een urineweginfectie. De bacteriën maken de urine minder zuur, zodat er zich struvietkristallen kunnen vormen - dit gebeurt niet in zure urine. Maar voordat we verdergaan met de verschillende types kristallen, moeten we het hebben over een term die je misschien wel eens hebt gehoord: 'Feline Lower Urinary Tract Disease' (FLUTD). FLUTD is een verzamelnaam voor alle ziektes van de blaas en de plasbuis van de kat, die allemaal dezelfde symptomen - die we eerder hebben beschreven - gemeen hebben. Alle stenen en kristallen waar we het later over zullen hebben vallen binnen de 'FLUTD-groep'. Maar de meest voorkomende oorzaak van FLUTD is eigenlijk feline idiopathic cystitis (FIC), een complexe ziekte die verband houdt met stress.
• Calciumoxalaat Bij dieren met een teveel aan calcium, citraat of oxalaten in hun urine kunnen deze kristallen en stenen zich vormen. Ze komen ook voor in verband met sommige ziektes, zoals hypercalciëmie en sommige vormen van kanker. Calciumoxalaatstenen lijken zich ook vaak te vormen in de nieren en de blaas. Sommige rassen, zoals Yorkshireterriërs, Schnauzers en lhasa Apso's, zijn vatbaarder voor deze stenen dan andere rassen.
• Ammoniumuraat Bij zowel honden als katten kunnen deze kristallen en stenen een teken zijn van een leverziekte. Aan de hand van een bloedonderzoek kan de dierenarts zien of dit de oorzaak is. Daarnaast kan hij ook een leverbiopsie doen om meer te weten te komen. We zien dit soort kristallen echter meestal bij bepaalde rassen als een erfelijk probleem. Ze komen vooral veel voor bij Dalmatiërs en Engelse Bulldogs.
• Cystine Deze komen het minst vaak voor van de vier en zijn meestal een erfelijk probleem bij rassen zoals Engelse Bulldogs, Teckels, Bassets en Newfoundlanders. Ze komen bijna altijd voor bij reuen, in sommige gevallen onder invloed van testosteron.

Hoe worden urinekristallen en -stenen bij katten en honden behandeld?

Zoals je waarschijnlijk al hebt geraden moeten er tegen verschillende typen kristallen, met verschillende oorzaken, verschillende maatregelen worden genomen. Wat je misschien nog niet had geraden, is dat therapeutische voedingsmiddelen kunnen helpen bij de behandeling van deze ziektes.

Allereerst zal de dierenarts moeten uitzoeken met wat voor soort steenkristal je te maken hebt en of er onderliggende problemen zijn. Hij zal een vers urinemonster nodig hebben en vrijwel zeker ook een bloedonderzoek doen. Eventueel zal hij ook een inwendige foto willen nemen, om er zeker van te zijn dat er geen stenen zijn.

Voor de oorzaken zal een behandeling opgesteld worden. Dit kan antibiotica zijn bij een blaasontsteking. In het geval van struvieten moet de stress verminderd worden en in het geval van ammoniumuraat moet de leverziekte behandeld worden.

De dierenarts zal vrijwel zeker een therapeutische voeding adviseren. In alle bovenstaande gevallen, met uitzondering van calciumoxalaatstenen, kunnen deze voedingsmiddelen kristallen en stenen oplossen, indien ze op de juiste wijze naast andere behandelingen worden gebruikt. Calciumoxalaatstenen moeten indien mogelijk operatief worden verwijderd, waarna voeding kan worden gebruikt om herhaling te voorkomen.Deze voedingsmiddelen hebben vele voordelen, zoals een gewijzigd mineraalgehalte, gerichte pH-waarden voor de urine, omega-3-oliën uit visolie om ontstekingen te bestrijden, en soms natuurlijke additieven om stress te helpen verminderen.

Waterinname is ook enorm belangrijk. Herinner je je het kopje thee waar we het in het begin over hadden? Een goede waterinname houdt de urinedoorvoer hoog; dit betekent dat mineralen worden uitgespoeld voordat ze kristallen en stenen kunnen gaan vormen. Praat met de dierenarts over de beste manieren om de waterinname te verhogen. Mogelijke oplossingen zijn natvoer, geweekte brokjes of bijvoorbeeld een waterfontein.

Zoals altijd, als je je zorgen maakt over je huisdier, of als er iets niet in orde lijkt te zijn, ga dan naar de dierenarts. Het is nooit tijdverspilling en vroegtijdig iets opmerken is altijd beter dan wachten tot het te laat is.